Küresel ticaret özellikle ABD'nin tarife artış politikaları nedeniyle günümüzde belirsizlikler barındırmaktadır. Bu belirsizliklere yönelik çözüm yolları da hızla ortaya çıkmaktadır. Bu kavramlardan birisi de "önden yüklemeli ticaret" kavramıdır. Önden yüklemeli ticaret özellikle küresel ticaretin seyriyle ilgili haberlerde son dönemde yer almaya başlamıştır. Bazı politika belgeleri ve araştırma raporlarında da bu önden yüklemeli ticaretten bahsedilmesi, ilgili kavramın öneminin arttığını göstermektedir. Örneğin;
Orta Vadeli Program (2026-2028) yakın zamanda yayınlandı. Programda, küresel ticaretin seyrine ilişkin değerlendirmelerde yer almaktadır. Metinde küresel ticaretin seyrine ilişkin;
"2025 yılının ilk yarısında ABD ve Çin arasında artan ticaret gerilimi tarife artışları ve misilleme önlemleri, küresel ticaret sistemine yönelik belirsizlikleri derinleştirmiştir. ABD’nin ilan ettiği küresel ölçekte yaygın tarifelere başta Çin olmak üzere birçok ülke tarafından karşılık verilmiş, bu durum finansal piyasalarda da sert dalgalanmalara yol açmıştır. Tüm bu gelişmelerin etkisiyle küresel büyüme ivmesi baskılanmış ancak önden yüklemeli ticaret ve yatırım faaliyetleri bu dönemde büyümeyi desteklemiştir." ifadesi yer almıştır.
Görüldüğü üzere, küresel ticaretle ilgili yapılan değerlendirmeler ABD ve Çin ticaret savaşının ticarette belirsizlik yarattığı şeklindedir. Ancak önden yüklemeli ticaret ve yatırım faaliyetlerinin bu dönemde büyümeyi artırdığı vurgulanmıştır.
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)'de yakın zamanda yayınladığı bir raporunda, küresel ticarette 2025 yılına ilişkin yüzde 0,2'lik daralma öngörüsünü yüzde 0,9 büyüme şeklinde yukarı yönlü revize etmiştir. Bu artışın nedenini, büyük ölçüde ABD'de ithalatın tarifelerin etkisinden kurtulmak için önden yüklemeli yapılmasından kaynaklanmasıyla ilişkilendirilmiştir.
Önden Yüklemeli Ticaret kavramı son dönemde ön plana çıkmıştır demek sanırım yanlış olmayacaktır. Dünya ticaretinde var olan belirsizlikler düşünüldüğünde, "önden yüklemeli ticaret" kavramının önem kazanması olasılığı mevcuttur. Bunun için bu kavramı kısaca tanımlamanın önemli olduğunu düşünüyorum.
Peki "önden yüklemeli ticaret" nedir ?
“Önden yüklemeli ticaret” kavramı, literatürde genellikle geleceğe dönük, peşin sipariş veya önden yapılan ticaret anlaşmaları anlamında kullanılır. Daha açık şekilde:
Tanım: Önden yüklemeli ticaret, mal veya hizmetin teslimi henüz gerçekleşmeden, ihracatçı ya da ithalatçı tarafından önceden siparişin verilmesi veya bedelin ödenmesiyle yapılan ticaret türüdür. Yani ticaret akışı geleceğe yöneliktir, ama yükümlülük (ödeme ya da sipariş) önden yapılır.
Özellikleri:
Alıcı taraf gelecekte teslim alacağı mal/hizmet için şimdiden ödeme yapar veya sözleşme ile garanti altına alır.
Satıcı taraf ise malı üretip, belirlenen tarihte yüklemeyi (sevkiyatı) taahhüt eder.
Bu uygulama genellikle tarım ürünleri, enerji kaynakları, madenler gibi fiyatı dalgalı ürünlerde ya da uluslararası büyük ticari anlaşmalarda tercih edilir.
Avantajları:
Benzer kavramlar: Futures (vadeli işlem sözleşmeleri), forward contracts (tezgâhüstü vadeli sözleşmeler) ve pre-financing of trade (ticaretin ön finansmanı) ile yakın ilişkilidir.
👉 Yani önden yüklemeli ticaret, aslında “mal daha yüklenmeden, ticaretin bedelinin ya da anlaşmasının önden yapılması” demektir.
Sonuç olarak; önden yüklemeli ticaret kavramı gelecekte ticaret politikalarının ve firma stratejilerinin şekillenmesinde önemli rol oynama potansiyeline sahiptir.
